Rozvój historyczny miasta Bruszperk

Miasto wyrosło na najniższym z trzech pagórków na prawym brzegu rzeki Ondrzejnice, w miejcu, gdzie pagórkowate podnóże Beskidów zmienia się w nadodrzańską równinę. Zostało założone w XIII wieku, w czasie kolonizacji, kiedy nowe siedziby, miasta zakładał król, szlachta i kościół. Akt założycielski Bruszperka został podpisany 6 grudnia 1269 roku. Wystawił go biskup ołomuniecki Bruno ze Schauenberga, który kupił tereny pomiędzy Odrą a Ostrawicą. Tereny wokół rzeki Ondřejnice były już w tym czasie osiedlone, ale osiedla były rozproszone. Do najstarszych osad należą Staříč i Paskow ze słowiańskimi nazwami. Osady założone przez Bruna miały nazwy niemieckie. Prawdopodobnie z pierwszej połowy 13 stulecia pochodzi nazwa Hukwaldy. Nazwa pochodzi od Franca de Hukeswagh, który majątek kupił, a następnie sprzedał Brunowi. Nowo założone miasto zostało nazwane według swego założyciela Bruna. Z biegiem czasu rozrastało się, rozkwitało i stagnowało, przeżywało katastrofy. Zmieniała się także nazwa. Z pierwotnego Brunonisberga powstał Brunsberg, Brunsperg, Bransberg, Brunssperk, Prussperk, Brussperg, a od roku 1854 ustaliła się nazwa Brušperk. Dalej jego częścią jest imię założyciela. Szperk w języku czeskim oznacza klejnot, czyli oznaczenie piękna i ozdoby. W tym czasie było miasto rzeczywistym klejnotem wśród morawskich miast. Chociaż założycielem był niemiec i w swoich czasach był znaczącą osobowością miasto nie poddało się niemieckim wpływom i zostało czeskie. Dowodem jest na przykład czeski napis na barokowym posągu Trójcy świętej z roku 1761 na placu Komeńskiego. Przez 500 lat przodowało miasto co do ilości ludności, produkcji cechowej i rzemieślniczej, handlu i kultury. Od początku zyskiwało prawa nadawane przez biskupów ołomunieckich. Wyrosło na zielonej łące i według prawa wałowego było ograniczone przed napadami nieprzyjacielskimi wałem i głęboką fosą. Pamiątką tych czasów jest dzisiaj ulica Na wałach, która otrzymała tę nazwę z racji swego umieszczenia. W 1545 roku miasto zyskało prawo targu. Pierwszy doroczny targ odbył się w dniu św. Katarzyny. Tygodniowe targi odbywały się we wtorki. Jednakże ponieważ w dniu św. Katarzyny nie dopisywała pogoda, zdarzały się także powodnie, targi nie były hojnie odwiedzane. Dlatego biskup ołomuniecki w roku 1555 pozwolił na odbywanie się drugich dorocznych targów przed św. Witem. W 1568 roku miasto otrzymało pozwolenie na trzeci doroczny targ w dniu św. Mateusza. Z wielu innych praw, miał Bruszperk także prawo warzenia piwa od roku 1567.

Znaczącą rolę miała dla miasta produkcja cechowa, największą tkactwo. Tkactwem zajmowało się ponad 300 mistrzów sukienniczych. W ciągu 19 wieku, kiedy w okolicy powstawały fabryki włókiennicze ich ilość zmniejszyła się i rzemiosło upadało. Przyczyną było również i to, że tkacze kupovali surowce jedynie od handlarzy. Ostatni staw, który został w mieście jest dzisiaj ozdobą Pomnika V. Martínka w Domu narodowym na rynku.

Wraz z rozwojem przemysłu i transportu przestawała istnieć produkcja rzemieślnicza a po lutym 1948 została zakazana. Zostały zapomniane znajomości i praca starych mistrzów kowali, zdunów, rymarzy i innych. Miasto stało się spokojną siedzibą bez produkcji przemysłowej.

Głównym źródłem przychodów obywatelstwa były gospodarstwa rolne i rzemieślnicy. Ilość mieszkańców stále wzrastała. W 1794 roku żyło w mieście 1689 obywateli, a w roku 1857 ich ilość wynosiła 3500 (1685 mężczyzn i 1815 kobiet). W 19 stuleciu ilość ich nie opadła poniżej 2553 obywateli.
Historia miasta jest połączona z województwem bruszperskim, które pozwoliło na powstanie osad Antoninow i Boroszyn. W 1920 roku stały się one włączone do miasta.

Do katastrof, które spotkały miasto należały pożary, częste epidemie, które pustoszyły obywateli i bydło, powodzie, niepogoda, nieurodzaj, drożyzna i waleczne niepokoje oraz przemarsze wojsk.

W 1924 roku miasto zostało zelektryfikowane, w 1933 roku zostało na Boroszynie wybudowane ujęcie wody i został wybudowany wodociąg. Gazyfikacja została rozpoczęta w roku 1979.

Patronem miasta jest św. Jerzy. Także tutejszy kościół jest pod jego wezwaniem. Jego wieża wita odwiedzających z wszystkich kierunków. Kiedy na Bruszperk spojrzymy z przeciwległego pagórka, wzgórza św. Marka, największego wzniesienia na terenie gminy, widok jest czarujący, urzeka nas i bywa dziś często nazywany Lasskim Betlejem.

W ciągu 20 wieku, przedewszystkim w jego drugiej połowie zmieniło się średniowieczne oblicze miasta. Znikały niskie drewniane domki i wąskie uliczki między nimi. Zniknęła stara siedziba ziemiańska i dwór do niej należący. W czasach pierwszej republiki została ona przebudowana na mieszkania. Pola i budowle należące do posiadłości zostały podzielone i sprzedane. W odpowiedzi na zwiększony popyt na mieszkania miasto wybudowało cztery domy miejskie na Zawodziu i dało w ten sposób możliwość mieszkania 32 rodzinom.

W latach trzydziestych została uregulowana rzeka, zbudowano nowe mosty i mostek dla pieszych. Rozwój transportu autobusowego doprowadził do budowy państwowej drogi z Bruszperka do Trnawki. Rzemiosła zanikały a rozwijało się hutnictwo w Witkowicach, Frydku-Mistku i Przyborze, ale w mieście pozostało kilku rzemieślników, którzy świadczyli swe usługi w szerokiej okolicy i dużo wcześniej urodzonych obywateli jeszcze ich pamięta.

Starania o wybudowanie kolei i zabezpieczenie w ten sposób szybkiego i taniego transportu potrzebnego dla rozwoju produkcji nie zaowocowały. Na początku stulecia doprowadziły one właściciela dworu Sölingera, który finansował budowę, do plajty. W związku z rozwojem transportu autobusowego nie została kolej zbudowana ani w latach trzydziestych.

Dziełem kilku bruszperskich ochotników było kąpielisko na granicy Bruszperka i Fryczowic, na drugim końcu miasta, w kierunku na Krmelin sala gimnastyczna. Do najważniejszych działaczy należeli PhMr Karel Šudich – czyt. Szudich i przedsiębiorca Albin Hill.

Po drugiej wojnie światowej miasto dalej się rozwijało i nowe budowy zmieniały jego twarz. Miato powiększało swe granice wzdłuż całego swego obwodu. Nowe domki rodzinne powstawały przedewszystkim na Zawodziu. Znikły warsztaty rzemieślnicze, drobne przedsiębiorstwa zostały zakazane. Kolektywizacja rolnictwa wzięła okolicznym wzgórzom różnorodność. Dużo miejsc, poprzez rozoranie miedzy stało się niedostępnych dla obywateli. Szare stały się domy mieszczan, kościół oraz inne zabytki. Największymi budowami stały sią budynek szkoły podstawowej, w latach siedemdziesiątych przedszkola, zmieniła się nawierznia rynku, zbudowano prostą drogę powiatowł na prawym brzegu rzeki Ondrzejnice. Miasto nie było wprawdzie centrum przemysłowym ani węzłem transportowym, ale było hojnie odwiedzane z powodu dużej ilości sklepów. Spokojne życie obywateli naruszyła w latach sześćdziesiątych powódź. Woda rzeki, Górnego i Dolnego Koćbachu podniosła się o kilka metrów i w domach zbudowanych na jej brzegach uwięziła ich obywateli. Zniszczyła kąpielisko. Dlatego na potokach zostały wybudowane trzy zbiorniki retencyjne.

Wojciech Martinek napisał: „Chwilami zdaje się, że miasteczko drzemie. Nie drzemie. Stara się.“ To duże staranie osiąga szczyt w latach dziewięćdziesiątych. Przeprowadzono generalny remont Domu narodowego i dobudowano duży projekt ośrodka zdrowia. Kilka lat było ono bardzo smutnym miejcem. Dzisiaj jest miasta ozdobą i nowym domem dla seniorów z Bruszperka i bliskiej okolicy, którzy tutaj w spokoju i miłym otoczeniu spędzają swe dni. Ośrodek zdrowia jest majątkiem kolektywu lekarzy, siedzibą lekarki ogólnej i dziecięcej a także dentystów. W budynku znalazły swoje miejsce także gabinet rehabilitacji, okulista, optyk i weterynarz. W mieście jest także prywatny gabinet ginekologiczny. Na terenie Domu seniora Ondrasz jest gabinet drugiej lekarki ogólnej. W mieście działają dwie apteki.

W ostatnich latach uzyskał nową twarz także rynek. Domy mieszczańskie znowu są kolorowe. Ożyły małe sklepiki. Arkady mają nowe chodniki, są podmalowane i oświetlone. Tereny wolne, które powstały przez zburzenie starych domów na ulicach Kościelnej i Zadworze przemieniły się w parkingi.

Z okazji pięćdziesiątej rocznicy (1950-2000) rozpoczęcia nauki w nowym budynku szkolnym został on kompletnie zrekonstruowany – etapowo w ciągu wakacji. Duże remonty przebiegły także w domu dziecka i przedszkolu. Nowoczesna kuchnia zapewnia wyżywienie uczniów szkoły podstawowej, przedszkola i całodzienne wyżywienie obywateli domu spokojnej starości. Kryzys mieszkaniowy został przez miasto rozwiązany poprzez przebudowę domu nr 471, kiedyś domu Bacika, przy ulici Drahy i budową ośmiu małych mieszkań przy ulicy K Svaté vodě. Odnowa cmentarza jest tak udana, że stał się on prawdziwym ogrodem miasta. Alejki zostały wybrukowane, została rozprowadzona woda, zainstalowane oświetlenie. Na przystankach autobusowych zostały wybudowane poczekalnie. Dla lepszej orientacji zostały nazwane ulice, ulepszono, dla większego bezpieczeństwa oznakowanie drogowe. Zrekonstruowano także i rozszerzono miejską bibliotekę, zbudowano szatnie na stadionie, naprawiono miejskie drogi itp.

W mieście mają siedziby duże firmy budowlane. Oferują one pracę miejscowym i partycypują w pracích dla miasta i okolicznych gmin. Wykonują one prawie wszystkie profesje związane z budownictwem. Rolnictwem zajmuje się tylko kilka niewielkich gospodarstw. Największe obdary rolne są zagospodarowywane prze dużych producentów rolnych i ich spółki.

Tak jak i inne miejscowości ma i miasto Bruszperk problemy z zaniedbanymi terenami i odpadami komunalnymi. W mieście funkcjonuje sześć sklepów spożywczych, dwie rzeźnie, trzy kwiaciarnie, sklep warzywny, obuwniczy, tekstylny, drogeryjny, elektroniczny, zoologiczny, pasmanteria, narzędziowy, alkoholowy, dwie cukiernie, sześć restauracji, poczta, bank i inne. W przeszłości miasto miało czterech piekarzy. To rzemiosło nie zostało wszakże w mieście wskrzeszone i chleb oraz pieczywo są przywożone z okolicznych miejscowości.